Tagata Pasifika

The Pacific voice on
New Zealand television
since 1987

Tagata Pasifika

The Pacific voice on
New Zealand television
since 1987

Lāuga: the guide book to understanding Samoan oratory and culture

Public Interest Journalism funded through NZ On Air

Avatar photo
Neueli Mauafu | Reporter

O le masina fou, o le a fa’apea ai ona fa’alauiloa le tusi fou sa galue ai Dr Sadat Muaiava. Ua fa’aigoaina le tusi “Lāuga” ma o se tusitusiga o sona manatu atoa ma motuga’afa a nisi o fai lauga lauiloa a Sāmoa.

I lenei tusi, o lo’o fa’apea ai ona ia ‘au’ili’ili ai ia le fausaga o le lauga, atoa ai ma nisi o tusitusiga e uiga ile aganu’u ma le gagana Sāmoa. E le fesiligia lava le tāua o le aganu’u ma le gagana ia Muaiava. Sa ia fa’amatalaina o le gagana, o le fa’amalamalama lea a tagata Sāmoa, e fa’avasega ai le lalolagi. 

“E tāua le gagana Sāmoa, ona tatou te mafai ai ona fuafua o tatou fa’ai’uga fai I lenei lalolagi o tatou ola ai” sa saunoa ai Muaiava.

E tele ia tiute tāuave ma matafaioi a Muaiava. O ia o se tusitala, faiaoga, fai pese, matai, ma o se tamā I totonu o lona ‘aiga. Sa tele ia faigata sa feagai ma Muaiava a’o ia galue ai I lenei tusi, ona sa le mafai ona ia malaga I Sāmoa ona o le fa’ama’i. Pe’ita’I, sa ia galue punoua’I pea ona o lona alofa I le aganu’u atoa ma tupulaga lalovaoa a Sāmoa.

O lana naunauta’iga, ia mafai ona avea lenei tusi ma fesoasoani I so’o se tagata, tusa lava pe mafai ona tautala pe leai ile gagana. O lona taofi, ia ‘aua lava ne’I fa’ailoga ina esea seisi, ona o lona tomai ma le agava’a ile aganu’u ma le gagana Sāmoa. 

O le tele lava o lona tuputupua’e, sa fa’apea ona fa’afaileleina I Sāmoa, a’o nofo ai ma matua a ona matua. O I’ina sa fa’apea ai ona ia iloa ai le anoanoa’I o lesona aoga e ala lea I le olaga fa’aSāmoa. Sa ia mafuta fo’I I potopotoga a le nu’u, ma ‘auai atu ai fo’I I mea fai a le lotu e ala ile Aoga Aso Sa, autalavou ma le aufaipese.

 O lo’o ia fa’amautu nei I Ueligitone, ma o lo’o avea ai o ia o se faiaoga tauoloa I le Iunivesite a Vitoria I mataupu tau le Pasefika. 

O lo’o ia tāuaveina fo’I ni fa’ailoga maualuluga ona o nisi o ona su’esu’ega ile aganu’u ma agaifanua a tagata Sāmoa. O le aso 9 a Iuni 2022, o le a fa’apea ai fa’alauiloa ai le tusi, ae o lo’o mafai ona oka I luga o ‘upega tafa’ilagi ile Te Papa Press. 

140.6k
followers

360
followers

Stay Connected

Subscribe to our mailing list to receive daily updates direct to your inbox!

*we hate spam as much as you do