Tagata Pasifika

The Pacific voice on
New Zealand television
since 1987

Tagata Pasifika

The Pacific voice on
New Zealand television
since 1987

Tagata Pasifika

The Pacific voice on
New Zealand television
since 1987

Lāuga: the guide book to understanding Samoan oratory and culture

Public Interest Journalism funded through NZ On Air

Avatar photo
Neueli Mauafu | Reporter

O le masina fou, o le a fa’apea ai ona fa’alauiloa le tusi fou sa galue ai Dr Sadat Muaiava. Ua fa’aigoaina le tusi “Lāuga” ma o se tusitusiga o sona manatu atoa ma motuga’afa a nisi o fai lauga lauiloa a Sāmoa.

I lenei tusi, o lo’o fa’apea ai ona ia ‘au’ili’ili ai ia le fausaga o le lauga, atoa ai ma nisi o tusitusiga e uiga ile aganu’u ma le gagana Sāmoa. E le fesiligia lava le tāua o le aganu’u ma le gagana ia Muaiava. Sa ia fa’amatalaina o le gagana, o le fa’amalamalama lea a tagata Sāmoa, e fa’avasega ai le lalolagi. 

“E tāua le gagana Sāmoa, ona tatou te mafai ai ona fuafua o tatou fa’ai’uga fai I lenei lalolagi o tatou ola ai” sa saunoa ai Muaiava.

E tele ia tiute tāuave ma matafaioi a Muaiava. O ia o se tusitala, faiaoga, fai pese, matai, ma o se tamā I totonu o lona ‘aiga. Sa tele ia faigata sa feagai ma Muaiava a’o ia galue ai I lenei tusi, ona sa le mafai ona ia malaga I Sāmoa ona o le fa’ama’i. Pe’ita’I, sa ia galue punoua’I pea ona o lona alofa I le aganu’u atoa ma tupulaga lalovaoa a Sāmoa.

O lana naunauta’iga, ia mafai ona avea lenei tusi ma fesoasoani I so’o se tagata, tusa lava pe mafai ona tautala pe leai ile gagana. O lona taofi, ia ‘aua lava ne’I fa’ailoga ina esea seisi, ona o lona tomai ma le agava’a ile aganu’u ma le gagana Sāmoa. 

O le tele lava o lona tuputupua’e, sa fa’apea ona fa’afaileleina I Sāmoa, a’o nofo ai ma matua a ona matua. O I’ina sa fa’apea ai ona ia iloa ai le anoanoa’I o lesona aoga e ala lea I le olaga fa’aSāmoa. Sa ia mafuta fo’I I potopotoga a le nu’u, ma ‘auai atu ai fo’I I mea fai a le lotu e ala ile Aoga Aso Sa, autalavou ma le aufaipese.

 O lo’o ia fa’amautu nei I Ueligitone, ma o lo’o avea ai o ia o se faiaoga tauoloa I le Iunivesite a Vitoria I mataupu tau le Pasefika. 

O lo’o ia tāuaveina fo’I ni fa’ailoga maualuluga ona o nisi o ona su’esu’ega ile aganu’u ma agaifanua a tagata Sāmoa. O le aso 9 a Iuni 2022, o le a fa’apea ai fa’alauiloa ai le tusi, ae o lo’o mafai ona oka I luga o ‘upega tafa’ilagi ile Te Papa Press. 

140.6k
followers

360
followers

Stay Connected

Subscribe to our mailing list to receive daily updates direct to your inbox!

*we hate spam as much as you do